Samorządowe Przedszkole nr 14 w Krakowie

Get Adobe Flash player

Wpływ wysokich technologii na rozwój dziecka

 

      W dzisiejszym świecie, w którym nowoczesne technologie są nieodłącznym elementem życia dzieci, istnieje coraz większe zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju. Nadmierna ekspozycja na obrazy i dźwięki płynące z telewizji, komputerów i telefonów komórkowych, zwłaszcza w okresie wczesnodziecięcym, może prowadzić do wielu niepokojących objawów. Alarmującym zjawiskiem są przypadki dzieci, które w wieku 20-24 miesięcy ujawniają wiele zachowań ze spektrum autyzmu, a jedynym obciążeniem w wywiadzie jest intensywna ekspozycja na technologie – spędzanie 5-6 godzin dziennie przed telewizorem, komputerem lub telefonem. Wśród typowych objawów wyróżnić można: brak gaworzenia czy brak gestów społecznych, takich jak „pa-pa” oraz gestu wskazywania palcem, brak wspólnego pola uwagi, a także brak koncentracji na twarzy dorosłego i reakcji na własne imię. Dzieci te wykazują również wolniejszy rozwój motoryki dużej i małej, jak i praksji oralnej. Wszystkie te objawy mogą sugerować, że intensywna stymulacja cyfrowa utrudnia prawidłowy rozwój dziecka. Dlatego niezwykle istotne jest, aby stworzyć dzieciom przestrzeń do rozwoju z dala od nadmiernych technologii, stawiając na interakcje twarzą w twarz, które są fundamentem naturalnego rozwoju mowy oraz umiejętności społecznych.

 

Dlaczego rozwój mowy jest tak ważny?

 

     Opanowanie zdolności językowych to kluczowy etap w procesie rozwoju dziecka. Dziecko już w okresie prenatalnym nabywa umiejętności kluczowe dla rozwoju języka, który normatywnie ujawnia się już w pierwszych miesiącach życia i stanowi fundament dla rozwoju poznawczego (intelektualnego). O prawidłowym rozwoju mowy można mówić wówczas, gdy dziecko rozwija się harmonijnie we wszystkich sferach – fizycznej, społecznej, emocjonalnej oraz poznawczej – a ich rozwój staje się możliwy dzięki odpowiedniej stymulacji funkcji. Funkcje, rozumiane tutaj jako pewne umiejętności, nie funkcjonują w izolacji, lecz tworzą sieć wzajemnych zależności, w której jedna funkcja może wspierać lub hamować rozwój innych. Oznacza to, że opóźnienie w rozwoju nawet jednej z nich wpływa na rozwój pozostałych obszarów. Nie jest więc przesadą stwierdzenie, że rozwój mowy (języka) często stanowi trampolinę dla kształtowania się wielu innych umiejętności.

    Dziecko za pomocą słów porządkuje świat, co daje mu poczucie bezpieczeństwa i kontrolę nad otaczającą rzeczywistością. Przez język dziecko zaczyna rozumieć, co się dzieje wokół niego, a także to, co dzieje się w jego wnętrzu – w jego uczuciach i myślach. Dzięki mowie zyskuje narzędzie, które pozwala na wyrażanie potrzeb, pragnień i obaw. Umiejętność wyrażania swoich emocji, zarówno tych pozytywnych, jak i trudnych, wpływa na zdrowy rozwój emocjonalny. Prawidłowo rozwinięta mowa umożliwia budowanie relacji z innymi. Komunikacja jest podstawą interakcji społecznych, dzięki czemu dziecko nie tylko lepiej rozumie innych, ale także jest w stanie dostosować swoje zachowanie do norm społecznych, co wspiera jego rozwój społeczny.

     Rozwój języka i umiejętność komunikacji mają także głęboki wpływ na rozwój intelektualny dziecka. Zdolność do budowania coraz bardziej złożonych wypowiedzi łączy się z umiejętnością myślenia słowno-pojęciowego, które pozwala dziecku na organizowanie swoich doświadczeń w logiczną całość. Kiedy dziecko potrafi przyporządkować słowa do obiektów, osób czy sytuacji, zaczyna rozwijać zdolność do myślenia abstrakcyjnego – pojmowania idei, które nie są bezpośrednio związane z konkretnymi przedmiotami czy wydarzeniami. Dzięki bogatemu zasobowi słownictwa i umiejętności konstruowania zdań dziecko zyskuje narzędzie do rozumowania werbalnego, co w późniejszym etapie życia przekłada się na zdolność do rozwiązywania problemów logicznych, zarówno w kontekście edukacyjnym, jak i życiowym. W miarę jak dziecko rozwija swoje umiejętności językowe, staje się w stanie bardziej precyzyjnie analizować otaczający je świat, planować działania
i podejmować decyzje. Co więcej, prawidłowy rozwój mowy stanowi fundament dla dalszego przyswajania umiejętności, takich jak czytanie i pisanie.

 

Język a technologia

     Współczesne badania wskazują na coraz częstszy kontakt dzieci z nowoczesnymi technologiami jako jedną z przyczyn opóźnionego rozwoju mowy. Aby zrozumieć, w jaki sposób regularne korzystanie z urządzeń cyfrowych może negatywnie wpływać na rozwój mózgu dziecka, warto przyjrzeć się organizacji mózgowej związanej z przetwarzaniem mowy i języka.

     Ludzki mózg składa się z dwóch półkul, które łączą się za pomocą spoidła wielkiego. W obrębie kory mózgowej każdej z półkul wyróżnia się cztery płaty, oddzielone bruzdami:

  • czołowy – jego część przedczołowa odpowiada za planowanie, przestrzeganie norm społecznych i etycznych oraz ekspresję mowy, podczas gdy reszta kontroluje świadome ruchy ciała.
  • ciemieniowy – odbiera i przetwarza bodźce pochodzące z ciała; w prawej półkuli znajdują się struktury odpowiedzialne za orientację przestrzenną.
  • skroniowy – odpowiada za analizę dźwięków oraz rozumienie mowy.
  • potyliczny – odpowiada za przetwarzanie bodźców wzrokowych.

 

     Badania J. Sergent dowiodły, że każda półkula mózgu działa w dużej mierze niezależnie i posiada swoją specyficzną specjalizację. Półkula lewa ma dominującą rolę w przetwarzaniu języka, podczas gdy prawa odpowiada głównie za funkcje wzrokowo-przestrzenne oraz emocjonalne. Według innych teorii, specjalizacja półkul dotyczy nie tylko funkcji, lecz także sposobu przetwarzania informacji (w tym także elementów językowych) – lewa półkula działa analitycznie i sekwencyjnie, natomiast prawa przetwarza informacje globalnie i symultanicznie. Obecnie badacze skłaniają się ku stanowisku, że w trakcie realizowania różnych zadań aktywowane są te struktury obu półkul, które w danym momencie są niezbędne. Stopień pobudzenia jednej z nich zmienia się w zależności od wykonywanego zadania, a przewaga aktywności jednej półkuli jest wynikiem zachodzących procesów mózgowych. Oznacza to, że lewa półkula, specjalizująca się w przetwarzaniu informacji językowych, blokuje aktywność prawej półkuli, co umożliwia prawidłowy przebieg zadań wymagających specyficznej lateralizacji w mózgu.

     Większość elementów języka przetwarzana jest w sposób linearny zazwyczaj przez dominującą półkulę, zazwyczaj lewą. Wczesne, nieprawidłowe stymulacje obrazem (telewizja, komputer, telefon komórkowy) prowadzą do nieodwracalnych zmian w mózgu małych dzieci. Przede wszystkim hamują one kształtowanie dominacji lewej półkuli w przetwarzaniu mowy. Jeśli na początku rozwoju dziecko jest głównie stymulowane przez obrazy dynamiczne, muzykę czy dźwięki niewerbalne, następuje blokowanie aktywności lewej kory, co utrudnia rozwój ośrodków odpowiedzialnych za mowę. Przetwarzanie sekwencyjnych, liniowych informacji językowych nie przebiega na odpowiednim poziomie, a dziecko z opóźnieniem lub wcale nie podejmuje komunikacji językowej.

     Świadomy proces kierowania uwagi na przekazy językowe zostaje zakłócony, gdy dziecko jest narażone na bodźce wizualne i dźwiękowe pochodzące z mediów, takich jak telewizja czy komputery. Dynamiczne i atrakcyjne obrazy oraz dźwięki niewerbalne, takie jak te występujące w reklamach, nieprzerwanie dominują nad percepcją informacji językowych, co skutkuje ich zignorowaniem i brakiem dalszego przetwarzania. Przekaz językowy wydaje się zbyt mało atrakcyjny, aby móc rywalizować z bodźcami płynącymi z nowoczesnych technologii.

     W sytuacjach, gdy w pomieszczeniu włączony jest telewizor, muzyka, elektronika czy telefon komórkowy, dziecko może odbierać mowę jedynie jako dźwięk, lecz nie angażuje się w jej analizę i dedukcję. W konsekwencji, dziecko staje się „odporne” na język, a informacje językowe nie trafiają do dalszych procesów przetwarzania, ponieważ mózg uznaje je za nieistotne.

 

Umiejętności emocjonalno-społeczne a technologie

 

     Warto podkreślić, że percepcja obrazu na ekranie, w odróżnieniu od obrazów w książkach czy malarstwie, wywiera znacznie silniejszy wpływ, nie pozwalając na kontrolowanie postrzeganego obrazu. Obraz telewizyjny działa przymusowo, zaburzając intencjonalne patrzenie, które jest kluczowe w procesie uczenia się, a także nawiązywania relacji (kontakt wzrokowy). Nadmierna stymulacja technologiczna, szczególnie we wczesnym okresie rozwoju, prowadzi do zmian w strukturze płata czołowego, co wpływa negatywnie na rozwój umiejętności społecznych i zdolności rozumienia. W wyniku wczesnego kontaktu z technologiami, w mózgu dzieci powstają nowe połączenia neuronowe, które co prawda pozwalają na intuicyjne korzystanie z urządzeń elektronicznych, jednakże skutkuje to przede wszystkim osłabieniem zdolności komunikacyjnych, społecznych oraz empatii.

     Specjalizacja nowych obszarów mózgu, odpowiedzialnych za umiejętności technologiczne, prowadzi do zaniku innych, np. zdolności rozpoznawania emocji na podstawie mimiki twarzy czy odczytywania subtelnych gestów. Takie zmiany w organizacji mózgu skutkują trudnościami w nawiązywaniu relacji międzyludzkich, rozumieniu wyrazu twarzy rozmówcy, uwzględnianiu preferencji innych osób przy podejmowaniu decyzji oraz opowiadaniu o własnych przeżyciach. Ponadto, dzieci, które są zdominowane przez bodźce wizualne na ekranach, mogą mieć trudności z koncentracją na literach i tekstach, co prowadzi do problemów z czytaniem ze zrozumieniem, szczególnie w przypadku długich tekstów, które nie są wspierane ilustracjami. Wzrost przypadków dysleksji wśród dzieci może być jednym z rezultatów tej zmiany w sposobie przetwarzania informacji.

     Współczesne technologie, choć niezbędne w wielu aspektach życia, nie mogą zastępować doświadczeń językowych i społecznych, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka. Dlatego tak istotne jest, by rodzice i wychowawcy świadomie kreowali przestrzeń do interakcji werbalnych i ograniczali czas spędzany z mediami, dając dzieciom szansę na rozwój pełnego potencjału intelektualnego i emocjonalnego.

 

Bibliografia:

  1. Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna i logopedyczna. Stymulacja rozwoju dziecka. Od noworodka do 6 roku życia, Kraków 2007.
  2. Cieszyńska-Rożek J., Sedivy – Mączka K., Metoda Krakowska – stymulacja funkcji słuchowych, [w:] Mózg – język – komunikacja,(red.) Rutkiewicz-Hanczewska M., Sławek J., Kaptur E., Poznań 2017.
  3. Cieszyńska-Rożek J., Metoda krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci,Kraków 2013.
  4. Eliot L., Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu latach życia,Poznań 2003.
  5. Spitzer M., Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci, Słupsk 2013.
  6. Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa 2002.
  7. Vetulani J., Piękno neurobiologii, Kraków 2011

 

opracowanie: Angelika Rąpała

"Dbamy o Młode Umysły:

Kluczowe Aspekty Dobrostanu Psychicznego Przedszkolaków"

W związku z nadchodzącym Światowym Dniem Zdrowia Psychicznego, chciałabym zwrócić uwagę na ważność dbania o dobrostan psychiczny, szczególnie poprzez proste, domowe metody. Inspirując się tą okazją, dzielę się praktycznymi wskazówkami, które mogą pomóc w codziennym wspieraniu zdrowia psychicznego zarówno dorosłych, jak i dzieci.

Znaczenie zdrowia psychicznego u dzieci w wieku przedszkolnym

Zdrowie psychiczne jest równie ważne jak zdrowie fizyczne, szczególnie w przypadku najmłodszych. Dzieci w wieku przedszkolnym przechodzą intensywny rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy. To czas, w którym kształtują się podstawowe umiejętności związane z radzeniem sobie z emocjami, budowaniem relacji z innymi oraz rozumieniem świata wokół nich. Dlatego troska o zdrowie psychiczne przedszkolaków jest kluczowa dla ich prawidłowego rozwoju i przyszłego życia.

Czym jest zdrowie psychiczne u dzieci?

Zdrowie psychiczne dzieci obejmuje ich samopoczucie emocjonalne, zdolność do radzenia sobie ze stresem, nawiązywania relacji oraz rozwijania pozytywnego obrazu siebie. Dzieci z dobrze rozwiniętym zdrowiem psychicznym są w stanie wyrażać swoje emocje, nawiązywać zdrowe relacje, stawiać czoła trudnym sytuacjom i czerpać radość z codziennych aktywności. Ważne jest jednak, aby rozumieć, że zdrowie psychiczne to nie tylko brak problemów – to również aktywne dbanie o emocjonalną i społeczną sferę życia dziecka.

Wyzwania dla zdrowia psychicznego u dzieci przedszkolnych

Dzieci w wieku przedszkolnym często przeżywają intensywne emocje, które mogą być trudne do zrozumienia i wyrażenia. Częste zmiany nastroju, napady złości, niepokój czy nadmierne reakcje emocjonalne są normalne na tym etapie, ale wymagają wsparcia ze strony dorosłych. Niektóre wyzwania, które mogą wpływać na zdrowie psychiczne przedszkolaków, to:

  1. Zmiany i nowe sytuacje: Przedszkolaki często doświadczają dużych zmian, takich jak rozpoczęcie edukacji, rozłąka z rodzicami czy nawiązywanie pierwszych przyjaźni. Te nowe sytuacje mogą być źródłem stresu i niepokoju.
  2. Rozwój umiejętności społecznych: W wieku przedszkolnym dzieci uczą się współpracy, dzielenia się, rozwiązywania konfliktów i nawiązywania relacji. Ten proces może być trudny i wymaga wsparcia, aby dziecko mogło nabyć zdrowe nawyki społeczne.
  3. Radzenie sobie z emocjami: Przedszkolaki dopiero uczą się, jak rozpoznawać i wyrażać swoje emocje. Bez odpowiedniego wsparcia mogą odczuwać frustrację, lęk lub złość, nie wiedząc, jak sobie z nimi poradzić.

Dlaczego zdrowie psychiczne dzieci w przedszkolu jest ważne?

Zdrowie psychiczne w pierwszych latach życia ma długotrwały wpływ na przyszłość dziecka. Właściwe wsparcie na tym etapie może pomóc w rozwoju umiejętności, które będą kluczowe w późniejszym życiu – zarówno w szkole, jak i w dorosłości.

Jak wspierać dobrostan zdrowia psychicznego przedszkolaków?

Aby wspierać zdrowie psychiczne dzieci, kluczowe jest stworzenie bezpiecznego i wspierającego środowiska, zarówno w domu, jak i w przedszkolu. Oto kilka praktycznych wskazówek, które mogą pomóc:

  1. Rozmowa o emocjach: Ucz dzieci nazywać swoje emocje i rozmawiać o tym, co czują. Możesz korzystać z prostych pytań, takich jak "Co dzisiaj sprawiło, że poczułeś/poczułaś się szczęśliwy/szczęśliwa?" lub "Co cię dzisiaj zasmuciło?". Dzięki temu dzieci uczą się rozpoznawać i wyrażać swoje uczucia.
  2. Ustalanie rutyny i poczucia bezpieczeństwa: Dzieci czują się bezpieczniej, gdy wiedzą, czego się spodziewać. Regularna rutyna dnia, w tym czas na zabawę, odpoczynek i jedzenie, daje dzieciom poczucie stabilności.
  3. Zabawy relaksacyjne: Proste techniki relaksacyjne, takie jak ćwiczenia oddechowe czy spokojne czytanie, pomagają dzieciom się wyciszyć i radzić sobie ze stresem.
  4. Dbanie o równowagę między zabawą a odpoczynkiem: Wspieranie zdrowia psychicznego wymaga balansu między aktywnością a chwilami relaksu. Dzieci potrzebują zarówno czasu na zabawę, jak i momentów, w których mogą się wyciszyć.

Podsumowując

Zdrowie psychiczne dzieci przedszkolnych jest fundamentem ich przyszłego życia emocjonalnego, społecznego i poznawczego. Tak więc wspieranie zdrowia psychicznego domowymi metodami nie wymaga skomplikowanych narzędzi ani dużych zmian. Wystarczą regularne, drobne działania, które pomagają w utrzymaniu równowagi emocjonalnej, redukcji stresu i budowaniu dobrego samopoczucia. Kluczowe jest znalezienie czasu na relaks, dbanie o relacje z bliskimi, aktywność fizyczną oraz zrozumienie własnych emocji. To proste kroki, które mogą mieć ogromny wpływ na jakość życia. Dbanie o psychikę najmłodszych to nie tylko pomoc w ich codziennym funkcjonowaniu, ale także inwestycja w ich przyszłość – to fundament, na którym będą budować swoje dorosłe życie.

Bibliografia:

  1. Banaszkiewicz, J. (2009). Psychologia rozwoju dziecka i młodzieży. Wydawnictwo Naukowe PWN. – Książka omawiająca rozwój psychologiczny dzieci, w tym aspekty związane ze zdrowiem psychicznym.
  2. Wojciechowska, A. (2014). Wczesne dzieciństwo: Rozwój, opieka, wychowanie. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. – Publikacja o rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym oraz o metodach wsparcia ich zdrowia psychicznego.
  3. Kłosińska, K. (2011).Podstawy psychologii wychowawczej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Przewodnik po podstawowych zagadnieniach psychologii wychowawczej, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju emocjonalnego dzieci.

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę

https://www.facebook.com/photo/?fbid=1036495551181900&set=pcb.1036495597848562 

https://www.facebook.com/photo?fbid=1076991670458244&set=pcb.1076991920458219

https://www.facebook.com/photo?fbid=1304626937448403&set=pcb.1304626987448398

 

 

 Opracowała mgr Marta Bielecka

 

 

 

Warto uczyć dziecko dobrych manier

Savoir Vivre – wyrażenie to pochodzi z języka francuskiego od słów savoir – wiedzieć, vivre-żyć.  Można rozumieć to jako: znajomość obyczajów i form towarzyskich, reguł grzeczności; umiejętność postępowania w życiu i radzenia sobie w różnych trudnych sytuacjach.
Zasady savoir vivre’u dotyczą zasadniczo kilku głównych dziedzin życia: nakrywania, podawania do stołu i jedzenia; wyglądu, prezentacji i właściwego ubioru; form towarzyskich; komunikacji; zachowania się w szczególnych sytuacjach.

Nigdy nie jest za późno żeby rozpocząć naukę dobrych manier ale im wcześniej dziecko nabędzie ogłady, tym lepiej, ponieważ zachowania wyuczone za młodu staną się jego trwałymi nawykami. Wczesne opanowanie podstawowych, schematycznych uprzejmości ułatwia dzieciom zapanowanie nad onieśmieleniem w kontaktach z dorosłymi. Aby dziecko zrozumiało, dlaczego dobre zachowanie jest ważne, warto z nim o tym porozmawiać. Przed rozpoczęciem nauki savoir vivre’u trzeba wytłumaczyć dziecku czym są dobre maniery i dlaczego należy je stosować. Dzięki temu lepiej zrozumie sens „kulturalnych nauk”. Należy pamiętać, że dzieci naśladują zachowania dorosłych a dając im przykład sprawiamy, że nauka dobrych manier staje się łatwa i przyjemna. Cierpliwością można z dzieckiem wypracować wszystko.

Przedszkolaka warto nauczyć:
Podstawowych zwrotów grzecznościowych
  – tzw: „Magiczne Słowa”- proszę, przepraszam, dziękuję.

Kultury rozmowy i wyrażania opinii – uświadomienie dziecku, że wtrącanie się do rozmowy i przerywanie w połowie zdania jest niegrzeczne. Należy uczyć dziecko, by traktowało innych tak, jak samo chciałoby być traktowane. Dotyczy się to szanowania innych i powstrzymywania się od komentarzy, które mogą sprawić komuś przykrość.
Zachowania przy stole – polega na nauczeniu dziecka prawidłowego posługiwania się sztućcami, wprowadzeniu zasady np: myjemy ręce przed posiłkiem, przy stole się nie bawimy, nie gramy, nie oglądamy bajek, nie rozmawiamy, po zjedzeniu posiłku czekamy na pozostałych lub dziękujemy i odchodzimy od stołu itp. Ważna jest rutyna, po jakimś czasie, dziecko samo będzie wiedziało, jak stosownie się zachować.
Dbałości o higienę i wygląd – należy wyjaśnić, dlaczego higiena jest ważna w życiu człowieka. Dziecko musi być świadome, że specjalne okazje wymagają odpowiedniego, eleganckiego i uroczystego ubioru.

Podczas nauki savoir vivre’u warto unikać:
Zawstydzania dziecka – „Taka duża dziewczynka, a nie wie, jak używać widelca”
Pouczania i ciągłego strofowania – „Co się mówi, jak się wchodzi do babci?”
Porównywania -„Popatrz Zuzia jest młodsza, a już umie posługiwać się nożem”

Trzeba zdać sobie sprawę, że ciągłe „naciskanie” na dziecko, karcenie czy okazywanie, że coś robi źle, powoduje, że dziecko kojarzy sytuację z niezadowoleniem najbliższych i przykrymi emocjami. Należy wykazać się cierpliwością, zachęcać, podtrzymywać w dążeniu do celu, okazywać radość i zadowolenie z małych sukcesów. Motywowanie pozytywne ma tutaj przewagę nad bodźcami negatywnymi.
Aby dzieci szybko i skutecznie nauczyły się stosowania zasad savoir vivre’u potrzebny jest dobry przykład najbliższych, odpowiedni czas na wykształcenie kulturalnych nawyków i możliwość wypróbowania własnych sił w codziennych sytuacjach, przy życzliwym wsparciu osób najbliższych.

Życzę wszystkim skutecznego wdrażania zasad savoir vivre’u w procesie kształtowania Małych Dam i Małych Dżentelmenów:)

Przydatna literatura:
* Herbst .G., Dobre maniery, czyli zasady i porady dotyczące ogłady. Wyd: Aksjomat
* Krzyżanek. J., Dobre maniery, czyli savoir vivre dla dzieci. Wyd: Publicat
* Nożyńska-Demaniuk. A., Savoir vivre dla najmłodszych, czyli zasady towarzyskiej ogłady. Wyd: Books. Sp.z o.o
* Strzeboński. G., Dobre maniery dla dzieci. Wyd: Greg

 

                                                                                                                  Opracowała  mgr Monika Banasik

Jak wspomagać rozwój emocjonalny dziecka?

 

„Umysł dziecka staje się zwierciadłem

dla emocji obserwowanych na twarzy rodzica.”

Judith Anne Desjardins

 

JAK WSPOMAGAĆ ROZWÓJ EMOCJONALNY DZIECKA?

W pogoni za rozwojem intelektualnym dzieci, często rodzice zapominają o tym, jak ważne jest dbanie o sferę życia uczuciowego własnych pociech. Podstawą prawidłowego rozwoju emocjonalnego jest umiejętność rozpoznawania emocji, nazywania ich i wyrażania, w społecznie akceptowalny sposób. Od tego, czy maluch będzie potrafił radzić sobie z całą gamą emocji, zależeć będzie jego poczucie własnej wartości, zaufanie do siebie, zdolność nawiązywania relacji z innymi ludźmi oraz rozumienie ich.

Czym jest rozwój emocjonalny u dziecka?

Rozwój emocjonalny  są to kolejne etapy wzrostu emocji w poszczególnym stadium wiekowym, które powodują, że wewnętrzne i społeczne przystosowania, przechodzą na coraz to wyższe poziomy.

Rozwój emocjonalny dziecka, to przede wszystkim ciągła praca otoczenia, głównie rodziców, nad przekazywaniem mu właściwych wzorców zachowań. To od swojego otoczenia dziecko uczy się, jak reagować i okazywać radość, strach, gniew czy smutek.

We wczesnym dzieciństwie, gdy oprócz pakietu emocji nie posiada jeszcze należytej wiedzy, nie bacząc na miejsce czy okoliczności, maluch poddaje się całkowicie swoim uczuciom, demonstrując je z całą możliwą siłą. Dlatego wspomaganie rozwoju emocjonalnego dziecka to również uczenie go rozpoznawania jego własnych uczuć oraz tego, w jaki sposób może sobie z nimi radzić. Zważywszy na fakt, że będą mu one towarzyszyć całe życie, odpowiednio przygotowany maluch, będzie miał mniejsze problemy z wejściem w wiek szkolny czy dorosłość i funkcjonowaniem w społeczeństwie. Brak tych umiejętności może negatywnie odbić się na jego relacjach z nowo poznanymi osobami lub w ogóle utrudniać mu ich nawiązanie, a także być czynnikiem warunkującym poziom jego własnej samoakceptacji czy problemy z rozładowywaniem negatywnych emocji.

Rozwój emocjonalny buduje poszczególne cechy przystosowawcze do życia społecznego, kształtuje cechy będące nieodzownym elementem rozwoju każdego człowieka.

Rozwój emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym.

 

Jeśli rozwój emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym przebiega prawidłowo, jest ono w stanie wyrazić podstawowe uczucia, a także nazwać je. W tym etapie rozwoju emocje dzieci są związane z daną sytuacją i mogą gwałtownie się zmieniać, gdy dziecko zaczyna wykonywać inną czynność. Rozwój dziecka w okresie przedszkolnym polega na rosnącej internalizacji emocji i uzyskaniu kontroli nad odczuciami. W miarę jak przedszkolaki zdobywają nowe umiejętności językowe i poznawcze, uczą się panować nad emocjami i używać języka do wyrażenia odczuć.

Dziecko w wieku 3-7 lat poszerza teren swojej spontanicznej aktywności. Następuje wzbogacenie się i zróżnicowanie przeżywanych emocji. Znane już we wcześniejszym okresie

rozwojowym uczucia takie jak : gniew, strach, zazdrość, radość, które do tej pory były często

niewyraźne oraz niejednoznaczne, w wieku przedszkolnym nabierają znaczenia i wyrazistości. Na początku swojego rozwoju, każde małe dziecko spontanicznie i bez żadnych zahamowań wyraża swoje uczucia bez względu na otoczenie, w którym się znajduje. Do 6 roku życia uczucia dzieci cechuje impulsywność i afektywność. Emocje są silne, gwałtowne mimo, że są krótkotrwałe to jednak łatwo powstają a ich wybuch skierowany jest na zewnątrz. Reakcje przy tym mogą być niewspółmierne do siły bodźca, a powstające uczucia są zmienne i nietrwałe.

 

Źródła przeżyć emocjonalnych w wieku przedszkolnym

zmiana rodzaju i wzrost wymagań stawianych dziecku przez otoczenie, pojawia się konieczność dostosowania zachowania do norm zwyczajowych, społecznych i moralnych,

poszerzenie kontaktów społecznych, znaczenie ma stworzenie właściwego środowiska wychowawczego, które ma być podstawą uformowania szczerej więzi z dzieckiem, co stanowi podstawę korzystnie i skutecznie odbywającego się procesu kształtowania osobowości,

zwiększenie roli kontaktów dziecka z rówieśnikami i dziećmi w innym wieku, tylko część reakcji zachodzących w tych kontaktach może być kontrolowanych przez środowisko wychowawcze i przez nie organizowane.

Powyższe naturalne sytuacje życiowe stanowią silne źródło przeżyć zarówno przykrych i repulsywnych jak również przyjemnych oraz radosnych.

Co się dzieje z emocjami dziecka:

uczą się rozpoznawać i nazywać swoje emocje, a także emocje innych osób,

uczą się, że emocje to pewne wewnętrzne stany, które są powiązane z tym, co wydarzyło się w świecie zewnętrznym,

zaczynają uczyć się, jak zapanować nad własnymi emocjami.

Jak pomóc dziecku radzić sobie z własnymi uczuciami

Podczas rozmowy z dzieckiem lepiej zadawać pytania otwarte, czyli takie, które nie sugerują odpowiedzi. Zamiast pytać „jak się czujesz?”, lepiej zapytać „co czujesz w tej sytuacji?”, „opowiedz mi co się stało”. Na pierwsze pytanie najczęstszą odpowiedzią jest „dobrze”, zaś gdy sformułujemy pytanie w sposób otwarty, dajemy szansę dziecku wypowiedzenia swoich prawdziwych emocji.

 

Kolejnym jakże ważnym elementem wspierającym rozwój emocjonalny dziecka, nad którym powinien pochylić się każdy rodzic, jest pomoc w nazwaniu uczuć i zaakceptowaniu ich. Rodzicom przychodzi często z trudnością zaakceptowanie uczuć dziecka, ponieważ nie są w stanie zaakceptować swoich. Przed rozmową z dzieckiem, warto się zastanowić, czy sami dajemy sobie prawo do odczuwania różnych emocji, czy je wyrażamy czy też tłumimy?

Jeśli nie lubimy jakiejś emocji u siebie, nie zrozumiemy jej u dziecka i nie pozwolimy mu na wyrażenie jej. Dziecko obserwując dorosłych uczy się sposobów rozwiązywania konfliktów, jak zachować się w sytuacjach budzących smutek bądź złość. To rodzic staje się dla niego przykładem.

Należy pamiętać, że akceptacja uczuć dziecka nie zakłada przyzwolenia na działanie pod ich wpływem. Przeżywanie złości nie jest tożsame, z destruktywnym zachowaniem pod jej wpływem. Uczmy dziecko przestrzegania zasad oraz sposobów radzenia sobie ze wszystkimi ogarniającymi je uczuciami, w sposób który nie wyrządzi nikomu krzywdy.

Każde uczucie ma swoją specyficzną wartość i wszystkie emocje są bardzo ważne, nie należy ich dzielić na dobre i złe, ponieważ gniew sam w sobie nie jest zły. Niewłaściwa może być reakcja rozzłoszczonej osoby.

Rozpoznawanie nieprzyjemnych uczuć pomaga nam współodczuwać z innymi ludźmi, gdy oni je przeżywają, a także na zasadzie kontrastu pomagają nam cieszyć się przyjemnymi uczuciami.

Małe dzieci przejawiają silne emocje za pomocą ciała. Jeżeli nie mają możliwości wyrażania swoich uczuć, tłumią je w sobie i zaczynają przejawiać różnego rodzaju zaburzenia somatyczne (problemy ze spaniem, trawieniem, bóle, problemy skórne, nadmierną ruchliwość). Jeśli nie nauczymy dzieci rozpoznawania swoich emocji i wyrażania ich słowami, sprawimy, że staną się dorosłymi, którzy reagują objawami fizycznymi w obliczu doznawania emocji.

Gdy dziecko jest smutne, próba odwracania jego uwagi i pocieszania będzie prowadzić jedynie do tuszowania problemu na moment. Przy podobnej sytuacji w przyszłości dziecko nie będzie nadal potrafiło poradzić sobie z własnymi uczuciami, a nie zawsze będzie przy nim obecny rodzic. Im prędzej nabędzie tę umiejętność, tym łatwiej będzie mu oceniać w przypadku kolejnych, podobnych zdarzeń, jak powinno zareagować.

Również nie należy narzucać dziecku „przyjemnych” emocji, jeśli przeżywa w tym momencie te „nieprzyjemne”. Każdy posiada całą gamę uczuć i emocji, ono także. Niektórzy rodzice, gdy ich pociecha czuje stratę, smutek, starają odwrócić jego uwagę i kompensują trudne wydarzenie poprzez zakup nowej zabawki, czy zapewniają jakieś inne atrakcje. Odcinając dziecko od jego prawdziwych uczuć, nie pomagamy mu w radzeniu sobie z nimi, lecz sprawiamy, że w przyszłości maluch nie będzie w dobrym kontakcie z nami, a tym samym nie budujemy w nim zachowań empatycznych względem siebie i innych.

Pod żadnym pozorem nie należy wyśmiewać, krytykować i oceniać dziecka. To bardzo obniża jego poczucie własnej wartości! Rodzicu, jesteś jego autorytetem, więc Twoje reakcje na jego problemy są szczególnie ważne. Podważanie lub nawet żartowanie z nich, nie tylko nie pomoże uporać się z tym, co czuje, a zamknie je dodatkowo i sprawi, że poczuje się poniżone i nieufne. Zdarzenia takie mogą wywrzeć na nim błędne przeświadczenie, że każda forma okazania emocji, również tych pozytywnych, jest słabością, która obróci się przeciwko niemu. Wkraczanie w dorosłość z takimi poglądami to gotowy przepis na trudności w budowaniu i nawiązywaniu relacji z innymi osobami.

 

Na nasz wrodzony potencjał do posiadania uczuć, ich rozumienia i używania w najwcześniejszych latach życia, wpływa najbliższe otoczenie.

 

To dom rodzinny dziecka staje się przewodnikiem w skomplikowanym świecie doświadczanych przez nie uczuć. To od nas nasze dzieci uczą się, jak radzić sobie z własnymi emocjami: jak odreagowywać złość, przełamywać strach, czy przeżywać smutek.

 

Dlatego, Drogi Rodzicu /Opiekunie,

Słuchaj dziecka z czułością i empatią. Stwórz atmosferę, w której wyrażanie uczuć jest czymś pożądanym. Odłóż na czas rozmowy wszystkie inne zajęcia i zaangażuj się w pełni w rozmowę z dzieckiem. Tylko taki kontakt ma prawdziwą wartość. Nie oczekuj od kilkulatka, by zawsze wiedział, co czuje, ani umiejętności kontrolowania emocji w różnych sytuacjach. Jeśli dziecko poczuje się zrozumiane, najczęściej samo będzie potrafiło sobie pomóc. Pomóż dziecku nazwać uczucia i zaakceptować je.

Pamiętaj, dziecko jest szczęśliwe, gdy Ty Rodzicu jesteś szczęśliwy i to okazujesz. Okazując uczucia i emocje, rozmawiając na ich temat, rozwijasz u dziecka poczucie własnej tożsamości.

Poniżej znajdą Państwo ciekawe pozycje książek o emocjach, które mogą okazać się pomocne podczas rozmów z dzieckiem:

 

Libby Walden, Jones Richard, „Uczucia”

Llenas Anna, „Kolorowy potwór”

Quintero Armando , Somá Marco, „Nie trzeba słów”

Esteve Pujol, Bisquerra Alzina Pons Rafael, „Wielka księga emocji”

Brenifier Oscar, „Uczucia co to takiego?”

Stark Ulf, „Cynamon i Trusia. Wierszyki o złości i radości”

Kołyszko Wojciech, Tomaszewska Jovanka, „Garść radości, szczypta złości”

Berendt Joanna, Ryfczyńska Aneta, „Przyjaciele Żyrafy. Bajki o empatii”

Wechterowicz Przemysław, Dziubak Emilia, „Uśmiech dla żabki”

Wechterowicz Przemysław, Dziubak Emilia „Proszę mnie przytulić”

McBartney Sam, Jeram Anita, „Nawet nie wiesz, jak bardzo Cię kocham”.

 

Opracowanie:

mgr Monika Banasik

 

Bibliografia:

Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Poznań 2014.

Matczak A., Zarys psychologii dla nauczycieli, Warszawa 2003.

Kolibowska J., Inteligencja emocjonalna, 2013.

Hurlock E.B., Rozwój dziecka, Warszawa 1985.

 

 

SUPERMOC KSIĄŻKI, CZYLI WPŁYW CZYTANIA
NA ROZWÓJ DZIECKA

 

Drogi Rodzicu,

czytanie to wielka przyjemność, ale i nauka wpływająca na rozwój Twojego dziecka. Rozbudzenie w dzieciach zainteresowania książką zanim pójdą do szkoły stanowi fundament ich przyszłego sukcesu. Dlatego warto czytać swoim pociechom już od urodzenia. Dziecko nie do końca rozumie znaczenie wszystkich słów, ale słyszy Twój głos i intonację, czuje rytm wypowiadanego tekstu i płynące z niego emocje - dzięki temu rozwija się intelektualnie i społecznie. Zobacz, jakie korzyści przynosi Wam wspólna lektura zapoznając się z treścią poniższej prezentacji.

SUPERMOC KSIĄŻKI

Serdecznie zapraszam,

mgr Marlena Ziaja

Jednym z kluczowych obowiązków nauczycieli i rodziców podczas przygotowywania dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej jest kształtowanie rozwoju emocjonalno-społecznego. Zapraszamy do zapoznania się z treścią prezentacji zamieszczonej w poniższym linku. Zawarte zostały w niej przykłady, jak można pomóc dziecku nabyć i rozwijać umiejętności związane z rozpoznawaniem i rozumieniem stanów emocjonalnych człowieka.

 

NAUKA EMOCJI

 

mgr Elżbieta Szmyd

Copyright © 2014 - s.przeczek@gmail.com