Samorządowe Przedszkole nr 14 w Krakowie

Get Adobe Flash player

 

 

Zapewne każdy z nas, przynajmniej raz w życiu usłyszał określenie „wysoka wrażliwość” czy „dziecko wysoko wrażliwe”, zastanawiając się co to pojęcie dokładnie oznacza oraz czym może się charakteryzować w przypadku naszych najmłodszych. Jak w swoim artykule, pisze pani Anna Jankowska, dzieci wysoko wrażliwe stanowią sporą część naszej populacji (ok. 15-20% społeczeństwa), znajdują się w naszych rodzinach i przedszkolach, funkcjonują wśród nas, choć niewielu rodziców i pedagogów potrafi rozpoznać tę cechę u swoich podopiecznych.

Mam nadzieję, że ten artykuł, podobnie jak mnie, przybliży osobom zainteresowanym postać dziecka wysoko wrażliwego oraz sposób patrzenia na świat jego oczami.

 

Jakie są dzieci wysoko wrażliwe?

Dzieci wysoko wrażliwe cechują się specyficznym sposobem bycia, myślenia, przeżywania i odczuwania. Nie możemy powiedzieć, że jest ono gorsze lub lepsze, natomiast z pewnością inne niż u większości. Układ nerwowy dzieci wysoko wrażliwych jest bardzo wyczulony na różnego rodzaju bodźce, zarówno te płynące ze świata zewnętrznego, jak i wewnątrz organizmu. Jak pisze E. Aron w swojej książce: „wysoko wrażliwe osoby przychodzą na świat ze skłonnością do zauważania większej liczby szczegółów w swoim otoczeniu i do głębszej refleksji przed rozpoczęciem działania – w porównaniu z ludźmi, którzy dostrzegają mniej oraz działają szybciej”. Jak podkreśla autorka, dzieci wysoko wrażliwe mają mnóstwo pozytywnych stron – są empatyczne, bystre, kreatywne, dociekliwe, mają silną intuicję, a także cechują się dużą moralnością. Niestety wrażliwy układ nerwowy niesie im także pewne niedogodności – nadmiar bodźców szybko wyprowadza dzieci wysoko wrażliwe z równowagi, przez co najczęściej są one określane przez inne osoby jako „szybko denerwujące się” czy „przewrażliwione”. Wysoka wrażliwość może być widoczna na kilku płaszczyznach. Najczęściej dotyczy: fizyczności, emocji i sytuacji społecznych.

 

Jakie sygnały mogą wskazywać, że dziecko jest nadwrażliwe w danej sferze?

DZIECKO NADWRAŻLIWE FIZYCZNIE:

  • nie toleruje intensywnych barw i zapachów,
  • nie lubi hałasu i określonych dźwięków (np. chrapanie, dźwięk rozwijanej taśmy),
  • jest wybredne jeśli chodzi o jedzenie,
  • często się drapie,
  • narzeka na metki w ubraniu,
  • nie lubi przytulania i głaskania,
  • negatywnie reaguje na mycie twarzy, czesanie włosów, obcinanie paznokci,
  • ma swoje rytuały związane z ruchem, działaniem, codziennymi czynnościami,
  • nie chce dotykać pewnych konsystencji (np. lepkich, śliskich).

 

DZIECKO NADWRAŻLIWE EMOCJONALNIE:

  • szybko wpada w euforię, równie szybko potrafi się rozgniewać lub zasmucić,
  • często płacze,
  • reaguje bardzo emocjonalnie na (z pozoru) zwykłe sytuacje,
  • jest bardzo empatyczne, potrafi się wczuć w sytuację drugiego człowieka (również bohatera bajki),
  • nie zawsze panuje nad emocjami.

 

DZIECKO NADWRAŻLIWE SPOŁECZNIE:

  • z trudem inicjuje kontakty z rówieśnikami,
  • źle się czuje w tłumie,
  • nie lubi, kiedy wciąga się je do zabawy na siłę,
  • unika występów publicznych,
  • nie lubi być w centrum uwagi,
  • wywołane znienacka do odpowiedzi bardzo się denerwuje,
  • źle reaguje na nagłe oderwanie od czynności (np. rysowania, zabawy, zmiany działania).

Warto wspomnieć, że wysoka wrażliwość dziecka może dotyczyć wyłącznie jednego z powyższych obszarów, ale również wszystkich trzech.

 

Jak pomóc dzieciom nadwrażliwym?

Mając na uwadze specyficzne potrzeby dzieci wysoko wrażliwych, jednym z dobrych sposobów jest przygotowanie rzeczywistości, czyli stworzenie sytuacji, dzięki którym dziecko będzie miało codziennie jak najmniej problemów do pokonania np. możemy wraz z dzieckiem wybrać ubrania, pozwolić mu na samodzielne skomponowanie swojej kanapki z dostępnych składników, unikać w miarę możliwości hałaśliwych miejsc czy głośnych dźwięków. Kolejnym sposobem jest uprzedzanie – na przykład poinformowanie dziecka, że niebawem zabawa się skończy, ustalenie czasu za jaki kończymy daną czynność, uspokojenie, że jeśli czegoś nie zdąży wykonać będzie jeszcze miało na to czas później. Wysoko wrażliwe dziecko, które nie chce uczestniczyć w zabawach grupowych należy angażować w nie bardzo małymi krokami, na początku pozwalając mu się przyglądać i dać szansę na oswojenie nieznanego, a dopiero później, za zgodą dziecka, zaproszenie do jakiejś drobnej czynności związanej z zabawą czy włączenie się w zabawę z innymi. Dziecka wysoko wrażliwego nie można „wrzucać na głęboką wodę”, na przykład zmuszając do publicznych występów, licząc, że szybciej się do nich przyzwyczai, ponieważ może to przynieść całkiem odwrotny skutek i spowodować jego większe wycofanie. Dziecko, zgłaszające nam, dorosłym swoje potrzeby, liczy na wsparcie, zrozumienie oraz pomoc. Jak twierdzi pani Anna, warto rozmawiać z dziećmi wysoko wrażliwymi o wrażliwości, by wiedziały co się z nimi dzieje i dlaczego, by nie postrzegały tego jako choroby, a część swojego charakteru. Kluczem do sukcesu w pracy z dzieckiem wysoko wrażliwym jest więc przede wszystkim rozmowa, stawianie pytań: „Co może ci pomóc w tej sytuacji?” oraz słuchanie jego potrzeb.

Drodzy Rodzice, jeśli chcielibyście poznać więcej wskazówek jak zrozumieć swoje wysoko wrażliwe dziecko i wspierać je w rożnych życiowych sytuacjach, a także dowiedzieć się, w jaki sposób inni rodzice radzą sobie ze swoimi wrażliwymi dziećmi – koniecznie przeczytajcie książkę profesor psychologii, wieloletnią badaczkę Elaine Aron pt.: „Wysoko wrażliwe dziecko”.

 

Opracowała:

mgr Agata Gaweł

na podstawie artykułu z prenumeraty Bliżej Przedszkola nr 1.208/2019, „Jak pomóc odnaleźć się w grupie rówieśniczej wysoko wrażliwym dzieciom”, Anna Jankowska.

 

 

Zjawisko „integracji”, jeśli chodzi o pedagogikę, jest najczęściej rozumiane jako wielokierunkowe, zespolone działanie, mające na celu uzupełnienie braków edukacyjno-wychowawczych, które wykazują dzieci/młodzież odbiegające od normy (Hoffman B., 1978) lub też proces włączania osób z niepełnosprawnością (w miarę możliwości i w odpowiednich warunkach) w zwykłe formy życia osobistego i społecznego. Wskazywane jest ono również jako cel kształcenia ogólnego oraz specjalnego bądź wynik procesu rehabilitacji osób z niepełnosprawnością. Integracja, jako włączenie ich w zwykłe formy życia społecznego, odbywa się na różnorodnych poziomach, formach i w różnym zakresie ludzkiej działalności, co umożliwia pełną samorealizację człowieka (Hulek A., 1977).

Jak wygląda integracja w przedszkolach? Czym różni się od grup ogólnodostępnych? Czy rzeczywiście dotyczy ona tylko i wyłącznie dzieci wykazujących trudności, niższy poziom intelektualny? Czy to one „muszą się dostosować” do pozostałych?

            W świetle literatury przedmiotu, mianowicie różnych jej pozycji, mówi się, że integracja to „scalanie”, wiązanie całości z różnorodnych składników, która dąży do tego samego celu, a także wyznaje i praktykuje podobny system wartości (Terlecka W., 2001). Rzeczywiście tak jest i tak powinno być. W przedszkolu, grupy integracyjne, tak jak zresztą i pozostałe grupy, ustalają swoje zasady postępowania, tzw. kodeks grupowy i starają się go przestrzegać. Wspólnie się bawią, uczą, rozwiązują małe konflikty, dążą do celu, którym jest gotowość do podjęcia nauki w szkole. Różnią się od pozostałych grup na pewno ilością dzieci i nauczycieli. Zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, w grupie integracyjnej jest 20 dzieci, w tym nie więcej niż 5 dzieci z niepełnosprawnością oraz 3 nauczycieli – dwoje wychowawców i nauczyciel wspomagający (współorganizujący kształcenie), podczas gdy w grupach ogólnodostępnych jest 25 dzieci z 2 wychowawcami. Wbrew pozorom, nie jest tak, że dzieci z niepełnosprawnością obowiązują jakieś inne prawa czy zasady – każdy jest traktowany tak samo i od każdego wymaga się przestrzegania tych samych reguł. Różnicą są tylko stosowane metody, długość czasu, jaki potrzebuje dana osoba, by osiągnąć cel, a także pomoce dydaktyczne i niejednokrotnie formy pracy. Tu zaczyna się rola nauczyciela wspomagającego. Jego zadaniem jest, w skrócie, dostosowanie odpowiednich metod i środków dydaktycznych do danego dziecka, które tego potrzebuje. Nie zawsze są one takie same z wiadomych powodów – dzieci również nie są takie same i każde z nich wykazuje przeróżny poziom umiejętności w różnych sferach rozwoju. Przykładowo, podczas odpoczynku wszyscy słuchają relaksacyjnej muzyki lub audio-bajki w pozycji leżącej. Natomiast jedno z dzieci nie potrafi spokojnie poleżeć, gdyż jego trudności w funkcjonowaniu oraz sposób odbierania bodźców zewnętrznych uniemożliwiają mu tę czynność. Więc, aby cel został osiągnięty, tj. relaksacja i wysłuchanie utworu, należy zastosować inny sposób (metodę) odpoczynku dla tego dziecka. Może to być zatem masaż pleców podczas leżenia lub siedzenie przy stole. Dokładną pracę i działania nauczyciela współorganizującego kształcenie opisuje Rozporządzenie MEN z dnia 9.08.2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. W świetle prawa, do jego obowiązków należy m.in.:

  • prowadzenie wspólnie z innymi nauczycielami zajęć edukacyjnych oraz realizowanie wraz z nimi zintegrowanych działań i zajęć określonych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, tzw. IPET;
  • prowadzenie wspólnie z innymi nauczycielami, specjalistami i wychowawcami grup pracy wychowawczej z dziećmi z niepełnosprawnością;
  • uczestniczenie, w miarę potrzeb, w zajęciach edukacyjnych oraz zintegrowanych działaniach prowadzonych przez innych nauczycieli określonych w IPET;
  • udzielanie pomocy nauczycielom, specjalistom i wychowawcom w doborze form i metod pracy z danymi dziećmi;
  • prowadzenie zajęć terapeutycznych i rewalidacyjnych.

Wychowawcy, prowadząc zajęcia odnoszą się przeważnie do ogólnego poziomu grupy, natomiast nauczyciel wspomagający wspiera dzieci z niepełnosprawnością podczas zajęć, aby mogły one przyswoić wiedzę jak pozostałe przedszkolaki. A to ile czasu, ćwiczeń i jakiego sposobu na poszerzenie danego zasobu wiadomości potrzebuje dziecko, zależy już od niego samego – od jego możliwości i umiejętności. Ponadto, w czasie poza zajęciami dydaktycznymi, nauczyciel ćwiczy i wykonuje różne zadania z danym dzieckiem, np. uzupełniając dodatkowe karty pracy, usprawniając ruchy dłoni zabawą z masami plastycznymi w zależności od tego, co sprawia podopiecznemu trudności. Jeśli dziecko nie radzi sobie z silnymi emocjami lub w kontaktach społecznych – również udzielane jest mu wsparcie. Celem nauczyciela jest wtedy kształtowanie u przedszkolaka odpowiednich wzorców zachowania, zachęcanie do podjęcia kontaktu z rówieśnikami, zapewnienie wyciszenia, rozmowy itp. Nauczyciel wspomagający, oprócz nieustannego wspierania i edukacji dzieci z niepełnosprawnością, prowadzi także zajęcia dla całej grupy. Jest to wspaniała okazja, aby zapoznawać przedszkolaki ze specyfiką funkcjonowania dzieci w danej grupie po to, aby zrozumiany i zaakceptowany został fakt, dlaczego (przykładowo) jedno z dzieci podczas odpoczynku siedzi przy stole, a reszta odpoczywa w pozycji leżącej.

Podsumowując, warto odpowiedzieć na pozostałe z powyższych pytań. Mianowicie, czy integracja dotyczy tylko i wyłącznie osób z niepełnosprawnością? Otóż, nie tylko. Integracja wiąże się również z wszystkimi, którzy z nimi przebywają i wraz z nimi dążą do tych samych celów, tj. z dziećmi rozwijającymi się w normie intelektualnej, dziećmi wybitnie zdolnymi oraz rodzicami i nauczycielami. Wszyscy wspólnie bawią się, uczą, pomagają sobie. Nie ma podgrup i określeń typu: „my”, „wy”, „oni”.

Odpowiedź na kolejne pytanie, dotyczące dostosowania się dzieci niepełnosprawnych do otoczenia, wydaje się już oczywista po zapoznaniu się z powyżej przedstawioną treścią. Otóż, to nie dzieci, a właśnie nauczyciele we współpracy z rodzicami, powinni odpowiednio dostosować środowisko, stwarzać warunki oraz prowokować takie sytuacje edukacyjne, by wszyscy podopieczni czuli się bezpiecznie i dobrze w swojej grupie, by byli z siebie dumni. To ich zadaniem jest dostosowanie sposobów nauki tak, by dziecko daną wiedzę posiadło, zapewniając mu odpowiednią motywację i ilość czasu.

W pedagogice często słyszy się słowa, iż to nie dziecko ma się dostosować do wykorzystywanych metod, ale to metody mają być dobierane do dziecka, tzn. odpowiednio do jego możliwości, by kształtować, rozwijać i utrwalać. Jest to jedna z wielu ważnych zasad wszystkich nauczycieli i terapeutów – nie tylko w integracji, gdyż praktykowanie jej zapewnia dziecku poczucie szacunku, sprawczości i godności, a także pozwala mu osiągnąć wymarzony cel.

 

 

Opracowała:

mgr Elżbieta Szmyd

 

 

Bibliografia:

  1. Hoffman B. (1978): Indywidualne i społeczne aspekty rozwoju integracji w pedagogice specjalnej, [w:] Szkoła specjalna nr 3.
  2. Hulek A. (1977): Integracyjny system nauczania i wychowania, [w:] A. Hulek (red.): Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa.
  3. Terlecka W. (2001): Integracja jako cel wychowania opiekuńczego, [w:] Gawliny Z. (red.): Kształtowanie postaw czynnych i więzi środowiskowych, UJ, Kraków.
  4. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000502/O/D20190502.pdf
  5. https://pedagogika-specjalna.edu.pl/wiadomosci/nauczyciel-wspolorganizujacy-ksztalcenie-zadania

 

WDECH I WYDECH… CZYLI KILKA SŁÓW
O ODDYCHANIU U DZIECI

Oddychanie służące wyłącznie celom fizjologicznym nazywamy oddychaniem spoczynkowym lub fizjologicznym. Ruchy występujące w czasie tego typu oddychania są ruchami wrodzonymi, nie musimy się ich uczyć. W oddychaniu spoczynkowym, powietrze powinno dostawać się przez nos (wdech) oraz wydostawać (wydech) tą samą drogą. Proces oddychania, oprócz funkcji fizjologicznej, służy także do emisji dźwięków. W czasie dynamicznego oddychania najbardziej pożądany sposób oddychania to oddychanie żebrowo-brzuszne lub tak zwane żebrowo-brzuszno przeponowe. Ten typ połączonego oddychania uważany jest za najgłębszy i najwłaściwszy. W czasie mówienia powietrze wdychane jest głównie ustami, a wydychane ustami lub nosem, w zależności od wypowiadanych dźwięków. Prawidłowy oddech podczas wypowiedzi to rytmiczny, szybki wdech, wykonany bez podnoszenia ramion oraz powolny, długi wydech, podczas którego odbywa się wypowiedź.

U dzieci w wieku przedszkolnym można obserwować nieprawidłowości w obrębie obu sposobów oddychania.  Jeśli w trakcie oddychania spoczynkowego powietrze kierowane jest przez usta, z wyłączeniem jam nosa, to takie oddychanie jest nieprawidłowe. Zarówno
w dzień, jak i podczas snu dziecko powinno oddychać nosem. Podczas oddychania dynamicznego obserwuje się natomiast płytki tor piersiowy. Charakteryzuje się tym, że
w czasie wdechu poszerzają się głównie górne obszary klatki piersiowej, następuje uniesienie ramion i łopatek, zaś w dalszej fazie następuje podciągnięcie brzucha. Nieprawidłowy sposób oddychania ma negatywne konsekwencje, wpływające silnie na rozwój dzieci. Najważniejsze z nich to:

  • niedostateczne dotlenienie układu oddechowego (dziecko źle śpi, chrapie podczas snu, często budzi się, bywa zmęczone, rozkojarzone);
  • częste zmiany próchnicze i infekcje górnych dróg oddechowych (wdychane powietrze nie jest oczyszczane ani ogrzewane przez jamę nosową przez co dziecko staje się bardziej podatne na przeziębienia, anginy, przewlekłe zapalenia i nieżyty górnych dróg oddechowych);
  • powstawanie i utrwalanie wad wymowy (rozwija się nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka, trudności z pionizacją języka, a w konsekwencji nieprawidłową artykulację wielu głosek);
  • wady zgryzu (brak przepływu powietrza przez nos powoduje zwężenie szczęki, tyłozgryz lub tyłożuchwie, protruzję (nadmierne wychylenia zębów przednich w stronę wargową) siekaczy górnych, zgryz krzyżowy boczny);
  • hipotonia mięśnia okrężnego warg, niewydolność warg, wiotkość mięśni policzkowych (brak równowagi w funkcjonowaniu mięśni języka, policzków i warg, która doprowadza do obniżenia pozycji języka z jego położenia prawidłowego - przy podniebieniu);
  • kształtowanie się wad postawy (mięśnie oddechowe żebrowe są mało aktywne, klatka piersiowa nie rozwija się w sposób prawidłowy, przez co jest zwykle płaska, piersi są zapadnięte, brzuch jest wypchnięty w przód (aktywna jest głównie przepona), łopatki zaś mocno odstające).

 

W przypadku zauważenia u dziecka nieprawidłowego sposobu oddychania powinno się zgłosić do pediatry, foniatry, laryngologa, osteopaty bądź logopedy w celu przeprowadzenia specjalistycznych badań i określenia czynników etiologiczny powodujących zaobserwowane zaburzenia.

 

WYKONYWANIE ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH Z DZIECKIEM:

  • poszerza pojemność płuc
  • wzmacnia mięśnie biorące udział w oddychaniu
  • wyrabia prawidłowy tor oddechowy
  • wyrabia umiejętność szybkiego, pełnego wdechu i wydłużonej fazy wydechowej
  • uczy dostosowania długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi
  • synchronizuje pauzy oddechowe z treścią wypowiedzi

 

ĆWICZENIA ODDECHOWE WYKONUJEMY:

  • w przewietrzonym pomieszczeniu
  • przed jedzeniem lub 2 godziny po posiłku
  • 2-3 razy dziennie po kilka minut

 

PROPOZYCJE ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH

WIATRACZEK - dmuchanie na wiatraczki, które dziecko może samodzielnie bądź z naszą pomocą wykonać, np. z kolorowej gazety.

DETEKTYW ZAPACHÓW - proponujemy dziecku poznanie różnych zapachów, np. mydła, perfum, przypraw kuchennych. Dziecko wdycha nosem, żeby sprawdzić, co to za zapach,
a następnie wydmuchuje ustami do rączek i chowa do torebki/woreczka/pudełka.
Po zebraniu różnych zapachów, próbujemy wraz z dzieckiem przypomnieć sobie, co włożyliśmy do naszych torebek.

DMUCHANIE NA RÓŻNE MATERIAŁY (z wykorzystaniem rurki lub bez) - zdmuchiwanie chrupek, piłeczek, kolorowych piórek, kawałków waty, gazety, chusteczki, bibuły z gładkiej powierzchni, a następnie z powierzchni szorstkiej i nierównej – np. po kocu, pogniecionej przez dziecko gazecie.

DMUCHANIE NA ZAWIESZONE NA NITKACH MAŁE ELEMENTY - przywieszamy do kawałka gałązki/ patyczka/ wykałaczki do szaszłyków sznureczki do których przyczepiamy, np. kawałek waty, plastelinę, zakrętkę, małą figurkę z jajka niespodzianki. Zachęcamy dziecko do dmuchania, raz słabiej, raz mocniej.

TOR WYŚCIGOWY - wykonujemy na podłodze/stoliku tor, np. z klocków, plasteliny. Dziecko prowadzi w nim piłeczkę pingpongową/piórko/kawałek bibuły. Dla utrudnienia na torze możemy umieścić przeszkody, np. rolki z papieru toaletowego.

GROŹNY SMOK - dziecko dmucha z jednej strony rolki papieru, aby bibułki przyczepione
z drugiej strony poruszały się  i wyglądały, jak ziejący ogniem smok. Do wykonania smoka będą nam potrzebne: rolka po papierze toaletowym, paski bibuły lub ręcznika papierowego, klej, pisaki do ozdobienia smoka.

WYSKAKUJĄCA RĘKAWICA - umieszczamy w kubeczku gumową rękawicę i mocujemy ją za pomocą gumki recepturki. Następnie przebijamy kubeczek i umieszczamy w nim słomkę. Dziecko dmucha przez rurkę, a umieszczona rękawiczka wyskakuje z kubka.
Dla uatrakcyjnienia zabawy możemy ozdobić rękawicę rysunkiem lub coś do niej przykleić.

KOLOROWE OBRAZY - przy użyciu rurki (szerokiej lub wąskiej) rozdmuchujemy kolorowe farby na papierze.  Taka forma malowania sprawia, że tworzymy wspaniały, nowoczesny obraz, a jednocześnie ćwiczymy oddech. Po wyschnięciu farby zastanawiamy się, co powstało – może zając bez jednego ucha, albo straszny potwór z jednym okiem?

ZAWODY STATKÓW - wykonujemy małe papierowe statki, które umieszczamy w pojemniku z wodą lub wannie (podczas kąpieli). Teraz już możemy zorganizować rodzinne wyścigi okrętów. Jeśli wykorzystamy rurkę przez którą wdmuchamy powietrze do pojemnika z wodą - mamy również sztorm na morzu.

 

Opracowała mgr Marlena Ziaja

 

BIBLIOGRAFIA:

Skorek E., Rządzka M., „Profilaktyka i terapia dysfunkcji oddechowych u dzieci”, Zielona Góra 2011.

Minczakiewicz E., „Mowa, rozwój, zaburzenia, terapia”, Kraków 1997.

Demel G., „Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola”, Warszawa 1978.

POZYTYWNA DYSCYPLINA I JEJ PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

 

Pozytywna Dyscyplina to metoda, której historia rozpoczęła się w psychologii austriackiego psychoterapeuty Alfreda Adlera (1870-1937). Poszukiwał on metod pracy z młodymi ludźmi, wykorzystując poczucie godności i szacunku. Twierdził, że „wszyscy ludzie chcą czuć, że przynależą i są ważni”. Uczeń Alfreda – Rudolf Dreikurs (1897-1972) kontynuował jego podejście, a w latach 80 XX wieku Jene Nelsen i Lynn Lott zaczęły prowadzić warsztaty wychowawcze dla rodziców i nauczycieli dając nowy, świeży początek Pozytywnej Dyscyplinie. W obecnych czasach Pozytywna Dyscyplina to organizacja, która zrzesza trenerów i edukatorów z całego świata, którzy na warsztatach i konferencjach dzielą się swoją wiedzą i zdobytym doświadczeniem.

Jakie są zatem założenia Pozytywnej Dyscypliny?

Pierwszy filar to ŁĄCZNOŚĆ I PRZYNALEŻNOŚĆ – pomaga dzieciom poczuć, że są ważne i w rodzinie i w społeczności.  Daje im poczucie przynależności do wspólnoty oraz tego, że ich głos również się liczy i ma równie ważne znaczenie.

Drugi filar jest PEŁEN SZACUNKU I WYMAGAJĄCY – ważne by traktować drugiego człowieka uprzejmie ale stanowczo, zachowując szacunek dla siebie i dla innych oraz wyznaczając swoje granice, w sposób, który nie krzywdzi drugiej osoby.

Trzeci filar wskazuje, że Pozytywna dyscyplina jest SKUTECZNA DUGOFALOWO
- należy brać pod uwagę myśli, uczucia, decyzje dziecka.  To ono decyduje o sobie samym, swoim postępowaniu, szuka sposobów, które go kształtują w dłuższej perspektywie.

Czwarty filar UCZY WAŻNYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH I ŻYCIOWYCH
– to szacunek, współpraca, dbanie o innych, umiejętność rozwiązywania problemów oraz udzielania się w społeczności domowej, przedszkolnej, szkolnej. Ważne, by traktować błędy jako okazję do nauki i zdobywania nowych doświadczeń.

Piąty filar pozwala odkryć przez dzieci jakie są ZDOLNE I KOMPETENTNE - należy umożliwić dzieciom odkrywanie swoich zdolności i talentów oraz odkrywanie własnej wartości.

W Pozytywnej Dyscyplinie wyróżnia się 7 ważnych przekonań i umiejętności do rozwoju kompetentnych życiowo i społecznie jednostek:

  • Przekonanie o swoich zdolnościach: „Jestem zdolny i kompetentny”
  • Przekonanie o  własnym znaczeniu w relacjach z otoczeniem: „To, co wnoszę, jest ważne i  jestem naprawdę potrzebny”
  • Przekonanie o wpływie na własne życie: „Mam wpływ na to, co się ze mną dzieje”
  • Dobrze rozwinięte umiejętności intrapersonalne – rozumienie własnych emocji, rozwijanie samodyscypliny i samokontroli
  • Dobrze rozwinięte umiejętności interpersonalne – umiejętność pracy z innymi oraz zawierania przyjaźni (relacji)
  • Dobrze rozwinięta umiejętność systemowego podejścia do życia, czyli radzenie sobie z konsekwencjami jakie napotka dziecko
  • Dobrze rozwinięta umiejętność oceny – ocena sytuacji, która opiera się o wyznawane wartości.

Bardzo często łączy się słowo „dyscyplina” z „karą”. Kara jednak nie pozwala dzieciom nabywać kompetencji społecznych i emocjonalnych. Pozytywna dyscyplina opiera się na założeniu, że „dzieci i dorośli zachowują się lepiej, kiedy czują się lepiej”. Jedną
z najważniejszych koncepcji Pozytywnej Dyscypliny jest to, że dzieci bez przymusu, chętnie stosują się do zasad, które same współtworzą. To Pozytywna Nauka czyli sposób, w jaki uczymy dzieci umiejętności, które wspierają proces wychowania.

Pozytywna Dyscyplina pomaga rodzicom w zrozumieniu swoich dzieci, wspieraniu ich potencjału, wychowywaniu ich na MĄDRYCH, ODPOWIEDZIALNYCH, ZNAJĄCYCH SWOJĄ WARTOŚĆ dorosłych. Wskazuje jak poradzić sobie z zadaniami jakie niesie ze sobą życie codzienne.

 

Opracowała mgr Dominika Michalik na podstawie:

  • B. Danecka, Sposób na wychowanie- Pozytywna Dyscyplina, Bliżej Przedszkola, nr 10.217/2019
  • J. Nelsen, Ch. Erwin, R.A. Duffy, Pozytywna Dyscyplina dla przedszkolaków, Wyd. Pozytywna Dyscyplina, Warszawa 2018
  • J. Nelsen, Pozytywna Dyscyplina, CoJaNaTo, Warszawa, 2015
  • https://pozytywnadyscyplina.pl/: dostęp: 16.12.2021

ROLA ĆWICZEŃ LEWOPÓŁKULOWYCH W ROZWOJU JĘZYKA U DZIECI

Nasz mózg to organ, który składa się z dwóch półkul: lewej – językowej oraz prawej – niejęzykowej. Półkule te ściśle ze sobą współpracują i nie działają w izolacji. Dziś skupimy naszą uwagę na lewej półkuli, gdyż ta odpowiada za odbiór i tworzenie języka. Jednym słowem – jest dominująca dla funkcji mowy. Lewa półkula:

  • analizuje bodźce krok po kroku, sekwencyjnie,
  • zauważa szczegóły (znaki diakrytyczne w literach, kropki, kreski, odróżnia litery podobne do siebie);
  • odpowiada za myślenie logiczne i analityczne,
  • odbiera i przetwarza czas i pojęcia z nim związane,
  • odpowiada za umiejętność cichego czytania,
  • rozpoznaje rymy,
  • odbiera, analizuje i przetwarza dźwięki mowy,
  • dokonuje złożonych operacji werbalnych.

Ćwiczenia porządkowania linearnego i sekwencyjnego spełniają więc dwie funkcje: przygotowują ośrodki w lewej półkuli mózgu do przetwarzania informacji językowych oraz uczą stosowania reguł i dostrzegania związków między wszystkimi elementami rzeczywistości, nie tylko językowymi. Każde dziecko, które ma jakiekolwiek problemy językowe, powinno ćwiczyć lewą półkulę mózgu. Poniżej kilka propozycji takich ćwiczeń.

 

SEKWENCJE

Sekwencje to uporządkowany ciąg elementów, które powtarzają się według określonej zasady. Tym samym tworząc pewną strukturę. Zaczynamy od sekwencji dwuelementowych i stopniowo zwiększymy ilość elementów.

  1. Sekwencje wzrokowe:
  • naśladowanie - uczymy naśladowania sekwencji pod spodem (szukamy takiego samego);
  • współdziałanie - kontynuowanie sekwencji złożonej z dwóch elementów. Układamy sekwencję, np: czerwony, żółty, czerwony, "co dalej?" Później zwiększamy ilość elementów;
  • uzupełnianie sekwencji - układamy sekwencję bez jednego elementu. Dziecko musi dopasować brakujący obrazek.


Sekwencje możemy układać z przedmiotów życia codziennego znalezionych w domu. Na przykład klamerek, nakrętek, kamyków, kasztanów, kolorowych obrazków, spinaczy, liczmanów.

1. Sekwencje słuchowe - wiążą się z ćwiczeniami pamięci sekwencyjnej. Polegają na wykonaniu przez dziecko ciągu poleceń wypowiedzianych wcześniej powoli i starannie przez dorosłego. Cały geniusz zabaw ćwiczących sekwencje słuchowe tkwi w ich prostocie. Będzie nam potrzebna biała kartka papieru na której rysujemy kwadraty (np. dwa – gdy sekwencje są 2-elementowe). Zbieramy różne rzeczy, które mamy w domu (np. figurki zwierząt, klocki) i zaczynamy zabawę! Rodzic wypowiada nazwy przedmiotów, a dziecko ma je ułożyć na kwadratach w kolejności zgodnej z tą wypowiedzianą przez rodzica. Do sekwencji słuchowych możemy wykorzystać również samogłoski, sylaby, a nawet wyrazy zapisane na etykietach - gdy dziecko czyta. Ważne jest to, aby przedmioty podczas wypowiadania ich nazw nie były widoczne dla dziecka (możemy je zakryć chustą).

2. Sekwencje ruchowe:

  • I wersja: zadaniem dziecka jest zapamiętanie pokazanych ruchów przez Rodzica i zrobienie tak samo. Jeśli dziecko ma trudności możemy przeprowadzić łatwiejszą wersję tej zabawy i np. dotknąć nosa, a następnie klasnąć w ręce.
  • II wersja: do tej zabawy możemy wykorzystać kolorowe kwadraty wycięte z papieru lub klocki. Za pomocą kredki, drewnianej łyżki, patyczka pokazujemy dziecku sekwencję uderzeń, które musi zapamiętać i po nas powtórzyć w odpowiedniej kolejności. Po dobrze wykonanym zadaniu następuje zamiana ról.

SZEREGI

Szeregi są ciągiem elementów ustawionych obok siebie w linii prostej. Szeregowo tworzymy naszą wypowiedź, zarówno w języku mówionym, jak i pisanym. Budowanie znaczeń wyrazów jest bowiem możliwe dzięki linearnemu uporządkowaniu głosek w słowach i liter w wyrazach. Aby móc stworzyć szeregi do ćwiczeń i stymulacji, należy uwzględnić następujące cechy:

  • rosnąca wielkość (od najmniejszego do największego),
  • malejąca wielkość (od największego do najmniejszego),
  • stopniowe domykanie rysunku,
  • rosnąca intensywność barwy.

KATEGORYZACJE

Kategoryzacje to nic innego jak porządkowanie/rozdzielanie elementów na podstawie cech wspólnych i różnicujących. Ćwiczenia te pozwalają nauczyć dziecko reguł gramatycznych języka etnicznego i języków obcych, ponieważ umiejętność kategoryzowania jest warunkiem tworzenia się myślenia przez analogię. Ponadto, dzięki takim ćwiczeniom możliwe jest zauważanie cech wspólnych w odmiennych sytuacjach lub stosowanie tych samych schematów podczas różnych zadań. Zaczynamy od materiału konkretnego: klocki, plastikowe sztućce, ubranka dla lalek, fasolki, żetony, zabawki, owoce i warzywa, kolorowe skarpetki. Gdy dziecko radzi sobie z konkretnymi przedmiotami, przechodzimy do działania na obrazkach. Do dwóch przezroczystych pudełek rodzic wrzuca po dwa elementy danej kategorii. Należy pamiętać, by nie wrzucać elementów zawsze w ten sam sposób. Zadaniem dziecka jest zauważenie reguły, według której są rozdzielane elementy i podział pozostałych elementów. 

 

RELACJE

Relacja ujmuje zależność między dwoma bądź większą liczbą elementów (podmiotów, przedmiotów, fragmentów obiektów, cech). Najistotniejsze jest wypracowanie umiejętności dostrzegania różnic pomiędzy elementami i związków zachodzących między nimi. Sprawności te są konieczne do opanowania języka mówionego i pisanego, ale także relacji społecznych i rozumienia zależności przyczynowo-skutkowych. Do ćwiczeń ujmujących relacje należą między innymi:

  • identyfikacja (połącz w pary),
  • odnajdowanie różnic (czym się różnią te dwa obrazki),
  • który obrazek nie pasuje do pozostałych (wykluczanie ze zbioru),
  • odnajdywanie szczegółów na ilustracjach.

ANALOGIE

Analogia to metoda rozumowania, w której szuka się tych samych relacji w różnych sytuacjach, bądź stosuje się te same schematy rozumowania w odmiennych warunkach. Wykonując takie ćwiczenia, dziecko będzie musiało odkrywać i stosować reguły, zauważać szczegóły i różnice, wyciągać wnioski. Analogie możemy wykonywać na materiale: tematycznym (konkretnym), atematycznym lub literowym.

Opracowała mgr Marlena Ziaja.

 

BIBLIOGRAFIA:

  • Cieszyńska-Rożek J., Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków 2013.
  • Cieszyńska-Rożek J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka

Copyright © 2014 - s.przeczek@gmail.com